Psychoterapia Dorosłych Dzieci Alkoholików
Określenie „Dorosłe Dziecko Alkoholika” jest terminem ukutym dla opisania syndromu, jaki pojawia się u dorosłych osób wychowanych w rodzinie, w której ktoś nadużywał alkoholu. Jego sens najlepiej oddaje wyrażenie: „uwiązanie w przeszłości”. Dorosła osoba pochodząca z rodziny z problemem alkoholowym zachowuje się tak, jakby nadal przebywała w tym samym środowisku, mimo iż dawno dom opuściła. Zachowanie i reakcje, które były odpowiednie w przeszłości okazują się jednak zupełnie nieadekwatne w życiu dorosłym.
Niektóre cechy charakterystyczne Dorosłego Dziecka Alkoholika:
- lęk przed utratą kontroli
W rodzinie z problemem alkoholowym nic nie jest pewne. Nie wiadomo jaki gest, spojrzenie, które słowo wyprowadzi kogoś z równowagi i zacznie się awantura. Należy zachować pełną czujność i mieć wszystko pod kontrolą.
- lęk przed uczuciami
Niezgoda na odczuwanie uczuć to jedna z niepisanych zasad rodziny z problemem alkoholowym. Rozum da się oszukać, uda się przekonać siebie, że wszystko jest w porządku. Emocje zaś nie dają się omamić. Zawsze wskażą, iż dzieje się coś złego. Dlatego są niebezpieczne. Osoba, która dopuściłaby do siebie świadomość, iż w rodzinie jest problem mogłaby zniszczyć i tak już kruchy spokój.
- lęk przed konfliktem
Kłótnia w domu gdzie nie ma problemu alkoholowego oczyszcza atmosferę. W domu alkoholika dąży się zaś do zachowania status quo. Nie można nazywać problemów po imieniu, stąd każdy konflikt jest niebezpieczny, gdyż mógłby do tego prowadzić.
- przesadne poczucie odpowiedzialności
Poczucie nadmiernej odpowiedzialności rozwija się w dziecku wtedy, kiedy dorośli bywają nieodpowiedzialni. Alkoholik zajęty jest piciem, osoba współuzależniona (małżonek) – alkoholikiem. Dzieci często muszą radzić sobie same. Ponieważ jednak nie mają dorosłego osądu na kwestię odpowiedzialności, czują się odpowiedzialne za wszystko, nie tylko za to, za co powinny.
- poczucie winy
Skoro nie wiadomo kto i za co powinien być odpowiedzialny, a dziecko zdążyło odpowiedzialność przejąć, za wszelkie nieszczęścia również wini siebie.
- niezdolność do odprężenia się oraz spontaniczności
Nikt nie byłby zdolny do spontaniczności przy takim natężeniu czujności i kontroli.
- surowa samokrytyka
Dorosłe Dzieci Alkoholików uważają często, iż nigdy nie udało im się nic zrobić dobrze, twierdzą, że do niczego się nie nadają, są bezwartościowi.
- życie w świecie zaprzeczeń
Ponieważ niepisaną zasadą w rodzinie z problemem alkoholowym jest nie rozmawianie o problemach i uczuciach, DDA trudno znoszą sytuacje konfrontacji. Źle przyjmują nawet pozytywną krytykę. Nie chcą dostrzegać problemów do rozwiązania, choćby zajęcie się nimi nie wymagało wiele wysiłku. Żyją udając, że zawsze wszystko jest w porządku.
- pozostawanie w roli ofiary
Dorosłe Dzieci Alkoholików nie są nauczone radzenia sobie z trudnymi sprawami. Często pozostają bierne, czują się bezradne.
- zachowania kompulsywne
Charakterystyczną cechą syndromu DDA jest tendencja do podejmowania zachowań przymusowych, od obsesyjnego dbania o porządek, gromadzenia majątku, objadania się po uzależnienia.
- tendencja do mylenia miłości z litością
Dorosłe Dziecko Alkoholika ma tendencje do wchodzenia w związki z ludźmi, którym może pomóc. Jedynie w funkcji „ratownika” osoba taka czuje się dowartościowana.
- lęk przed porzuceniem
Wyrasta na gruncie niestabilnych związków emocjonalnych w rodzinie z problemem alkoholowym. W domu takim nigdy nie było wiadomo kto był osobą bliską, a kto zaraz miał się zmienić się w tyrana. Mogło również dochodzić do sytuacji, gdy ktoś fizycznie odchodził i nie było oczywiste czy wróci.
- myślenie kategoriami „białe” lub „czarne”
W rodzinie z problemem alkoholowym panują sprzeczne normy. Matka np. może starać się uspokajać dzieci mówiąc im by się nie martwiły, sama jednak wystaje w oknie czekając ze zgrozą powrotu męża. Odpowiedzią na brak reguł może być ustanowienie własnych, bardzo sztywnych zasad, które już zawsze będą jasne. Na tym gruncie wyrasta tendencja do wydawania jednoznacznych ocen rzeczywistości, w których nie ma miejsca na „szarą strefę”, okoliczności łagodzące czy jakikolwiek szerszy kontekst.
- zalegający żal
Wiąże się z niemożnością przeżywania adekwatnych uczuć. Jeżeli należy je tłumić i nie można o nich porozmawiać, gromadzą się one w psychice.
- zdolność przetrwania
Jest to głęboko zakorzenione poczucie, iż w każdej sytuacji trzeba liczyć tylko na siebie. Może towarzyszyć temu przekonanie, iż ze wszystkim można dać sobie radę.